स्व- सादरीकरण, (Self Presentation), स्व- सादरीकरणाचे मार्ग (Strategies of self presentation)

 

सामाजिक आंतरक्रियेतील महत्त्वाचा घटक म्हणजे स्व-सदरीकरण होय. सामाजिक आंतरक्रियेत इतर व्यक्ती किंवा समूह जोडण्यासाठी आपण स्व-प्रस्तुतीकरण वापरत असतो. अर्थात- सादरीकरण हे सामाजिक प्रभाव निर्माण करण्याचे साधन आहे. 

जोन्स व पीटमन (१९८२) यांच्या मते, इतरांना अनुकूल करण्यासाठी तंत्र म्हणजे स्व-निर्मिती होय. 

मायर्स (१९९) च्या मतानुसार स्व-सदर म्हणजे व्यक्तीची स्वतःची प्रतिमा आणि इतरांनंतर सुची वृत्ती होय. 

स्व- सादरीकरणाचे मार्ग (स्वत: सादरीकरणाची रणनीती)

१. खोटा नम्रपणा (खोटी नम्रता) : काही जण नेहमी इतरांची स्तुती करतात. काहीजण उगाच स्वतःमध्ये न्यूनत्व (कमीपणा) ओळखतात. आपल्यातील न्यूनत्वाचा उल्लेख इतरांद्वारे उल्लेख करणे हा त्यांचा खोटा नम्रभाव असतो. हा नम्रपणा एक स्त्री ढोंग असते. अशा ढोंगी वर्तन या व्यक्तीच्या वर्तनाचा अंदाज करताना फसगत होते. 

उदा. आम्ही खूप लहान माणसे ? 

आम्हाला काही कळत नाही बुवा 

तुमचा मी मानाने आणि ज्ञानाने खूप लहान आहे.

स्वत: ची: ची स्तुती करणे, प्रशंसा करणे. परंतू या व्यक्तींचा अंतस्थ सुरक्षा अधिकारीच लपलेला असतो.

२.आमघातकी वृत्ती (स्वयं अपंगत्व) : स्व-प्रतिमेचे व संवर्धन व्यक्तीचे संरक्षण करण्याचा प्रयत्न असतो. आपल्यातल्या 'स्वला' धक्का बसू नये, याने व्यक्तीचे वर्तन सुरू असते. आपल्या हातून चूक चूक झाली. आपल्याकडून अपूर्ण प्रयत्न केले तर त्या शक्तींची इतरांची बोलणे खाऊ नये, यासाठी नेहमी सावध पवित्रा समोर उभा राहतो. यासाठी काही कारणे मांडली जातात. लंगड्या सबबी सांगितल्या जातात. या लंगड्या सबबी 'आत्मघातकी वृत्ती' होय. स्वतःच्या स्वतःची काळजी न पालकाने विद्यार्थी पडणारा विद्यार्थी नाजेपास होतो. तेव्हा लंगड्या सबबीचा आधार आधार. मी नापास मुळीच झालो नसतो. मी परीक्षा परीक्षा वातावरणाती होतो. अशा स्पष्टीकरण त्या विद्यार्थ्याच्या आत्मघातकी वृत्तीचे समर्थन करतात. 

३. दहशतवादी सामाजिक (धमकावणे) : संबंध आपले वर्चस्व शोधणे किंवा इतरांशी प्रभुत्व प्रस्थापित करताना काही व्यक्ती दहशतवादी किंवा भीती निर्माण करतात. 

उदा. माझा नाद करायचा नाही.

मी फार भयंकर आणि धोकादायक व्यक्ती आहे, 

हे पटवून प्रयत्न ते करत असतात. आणि जेव्हा इतर व्यक्तींच्या स्वत:च्या भिती निर्माण:चा उद्देश दर्शवितात तेव्हा.

उदा. राष्ट्रीय सेवा कर्मचारी निर्माण श्रमदान करताना अधिकारी नेहमी सांगतात. दान न शिकू रासेयोतून स्वदेश, या दहशतवादी विद्यार्थी श्रमिक करतात.

४. ४. नामोल्लेख (Namo Dropping) : या मार्गाचा दैनंदिन जीवनात फसवणुकीसाठी वापर करतात. इतरांच्या ठायी स्वः प्रतिमा उंचावण्यासाठी मोठ्या व्यक्तींच्या ओळखीचा नाम उल्लेख करणे. त्यांच्याशी घनिष्ठ संबंध असल्याची बतावणी करणे. आपला खूप वशीला आहे. (प्रस्थ) आहे, असे भासविणे. उच्चपदस्थ अधिकारी, राजकारणी व्यक्ती यांचे आणि माझे जवळचे घनिष्ठ संबंध आहेत, असे भासवून प्रभावित केले जाते व स्वतःचा उद्देश साध्य केला जातो.